Jak napisać pracę z filozofii? – przewodnik

Jak napisać pracę z filozofii? – przewodnik

(UWAGA: Pisanie pracy z filozofii jest nieco inne niż pisanie innych prac naukowych. Pamiętaj, że niektóre z poniższych wskazówek mogą nie być przydatne podczas pisania prac na inne kierunki studiów oraz inne kursy, nawet te prowadzone w Instytucie Filozofii UJ).

Do czego służy pisanie pracy z filozofii?

Praca z filozofii ma przede wszystkim zawierać uzasadnioną obronę pewnych przekonań – musi ona przedstawić argumentację. Nie może składać się wyłącznie z opisania twoich opinii (czy też opinii innych filozofów, którymi się zajmujesz). Musisz uzasadnić prezentowane przekonania, czyli przedstawić przemawiające za nimi zrozumiałe argumenty.

Nie możesz napisać po prostu „Uważam, że P”. Musisz napisać np.: „Uważam, że P, ponieważ...” lub „Poniższe uwagi zawierają wystarczające uzasadnienie na rzecz P”. Nie pisz po prostu: „Platon uważa, że Q”. Lepiej będzie napisać np.: „Platon uważa, że Q; jednakże poniższy argument pokaże, że Q nie jest prawdziwe” lub „Platon uważa, że Q. Sądzę, że jest to uzasadniony pogląd, ponieważ...”.

Praca z filozofii zaczyna się od przedstawienia tezy lub argumentu do rozważenia.

Następnie przechodzi do jednej lub dwóch z poniższych strategii:

- krytykuje ten argument lub pokazuje, że niektóre z argumentów za tezą P są niewystarczające;

- broni argumentu bądź tezy przed krytyką kogoś innego;

- przedstawia argumenty na rzecz danej tezy;

- przedstawia kontrargumenty przeciw danej tezie;

- przedstawia słabe i mocne strony dwóch różnych przeciwstawnych poglądów dotyczących jednej tezy;

- daje przykłady, które rozjaśniają daną tezę lub które pomagają lepiej sformułować daną tezę;

- pokazuje, że niektórzy filozofowie przyjmują pewną tezę, ale nie wynika to bezpośrednio z ich pism;

- omawia konsekwencje danej tezy, o ile byłaby prawdziwa;

- przedstawia nieco inną wersję tezy (ze względu na poprzednią krytykę)

Niezależnie od tego, które z powyższych celów wypełnisz w swojej pracy, musisz przedstawić uzasadnienia dla swoich tez i kroków, które poczynisz. Studenci często czują, że odkąd prawdziwość danego twierdzenia jest „oczywista”, to nie potrzebuje ono już żadnego argumentu. Pamiętaj jednak, że bardzo łatwo jest przecenić siłę swojej argumentacji – twoje poczucie oczywistości wynika stąd, że sam już ją przyjąłeś.

Jak osiągnąć cel?

Podczas pisania jakiejkolwiek pracy filozoficznej należy wychodzić z założenia, że jej czytelnicy nie przyjmują twojego punktu widzenia – a celem twojej pracy jest próba ich przekonania. Dlatego też nie przyjmuj żadnych założeń, które twoi czytelnicy z pewnością odrzucą. Jeśli w ogóle masz szansę przekonać ludzi, to musisz zacząć od założeń, których prawdziwość przyjmują wszyscy.

Porządna praca z filozofii jest skromna i umiarkowana; ale nawet te niewielkie kroki czyni jasno i wprost, prezentując dobre argumenty na ich poparcie. Podstawowym błędem studentów jest próba sformułowaia, czy uzasadnienia zbyt ogólnych lub kategorycznych tez – np. że markiz de Sade budował na filozofii św. Tomasza lub że jedyna słuszna metoda filozofii jest oparta na pismach Rorty'ego. Zazwyczaj kończy się to bardzo siermiężnym językiem wywodu oraz nieadekwatnym sposobem uzasadniania – a lektura takiej pracy jest naprawdę trudna i nieprzyjemna. Zatem zadbaj o swojego czytelnika i nie kieruj się zbytnią ambicją – nie próbuj bronić tez ważnych dla całej filozofii lub, co gorsza, całego świata, w swoim 4-stronicowym artykule. Tak jak wiele innych rzeczy – właściwie uprawiana, filozofia porusza się w wolnym tempie.

Dydaktycznym celem pisania prac, oprócz wyrabiania warsztatu filozofa, jest pokazanie prowadzącemu zajęcia, że rozumiesz dany materiał i że jesteś w stanie myśleć krytycznie na jego temat. Aby to uczynić, musisz zaprezentować swoją intelektualną niezależność. Oczywiście, nie trzeba przedstawiać nowej teorii, bądź zupełnie oryginalnego wkładu w ludzką myśl. Masz na to jeszcze wiele czasu. Idealna praca z filozofii będzie jasna i rzetelna, będzie też ujawniać, które z prezentowanych poglądów zawdzięcza autor innym filozofom i zawierać przemyślaną krytykę tekstu (bądź tekstów), które czytaliśmy.

W twojej pracy powinna być dokonana próba przedstawienia własnych argumentów, własnego sposobu krytyki bądź obrony argumentu, który omawialiśmy podczas zajęć. Zwyczajne podsumowanie tego, co myślisz, bądź tego, co twierdzą inni, nie będzie wystarczające.

Trzy etapy pisania pracy filozoficznej

1. Praca wstępna

Zanim zaczniesz pisać swoją pracę warto podjąć kilka działań – tj. robić notatki w trakcie lektur, naszkicować swoje pomysły, zaprezentować komuś argumentację i cel, który chcesz za jej pomocą osiągnąć, a wreszcie – stworzyć krótki abstrakt (warto go przedstawić prowadzącemu zajęcia na trzy-cztery tygodnie przed oddaniem pracy).

Choć wydaje się to dziwne, to warto dyskutować o problemie o którym chcesz pisać z innymi, najlepiej z osobami, które nie są specjalistami w danej dziedzinie, ani nie uczestniczyły z tobą w zajęciach. Pozwoli to ci wyćwiczyć się w prezentacji danej kwestii, krytycznie ją przemyśleć i przede wszystkim poznać ją lepiej. Takie próby pokażą ci jak często nie jesteś w stanie jasno przedstawić uzasadnienia, choć wydawało ci się, że znasz je na wylot. W momencie, gdy jesteś w stanie przedstawić drugiej osobie metodę argumentacji w twojej pracy, oznacza to, że należy przystąpić do napisania abstraktu.

Czym jest abstrakt?

Zanim stworzysz jakikolwiek szkic pracy, należy zadać sobie kilka pytań: w jakim porządku będziesz wyjaśniał różnorakie terminy i dyskutowane poglądy? W którym miejscu zaprezentujesz przeciwny punkt widzenia na daną kwestię? W jaki sposób skrytykujesz przeciwników? I tak dalej. Pozwoli ci to uzyskać bardzo ważną zaletę pracy filozoficznej – jasność jej struktury.

Zalecam (aczkolwiek nie wymagam), aby stworzyć abstrakt swojej pracy, który będzie zawierał krótki (np. 900-1800 znaków dla 5,5-7 tys. znaków długości pracy) spis prezentowanych przez ciebie argumentów. To pozwoli ci odpowiednio ułożyć dane kwestie, które chcesz omawiać i zastanowić się nad tym, jak do siebie pasują. Upewnisz się, że jesteś w stanie uzasadnić to, co chcesz powiedzieć lub skrytykować. Fakt utraty weny w trakcie pisania wynika najczęściej z braku podjęcia powyższych wysiłków.

Sądzę, że rzetelne spisanie abstraktu stanowi ok. 80% pracy nad pisaniem artykułu filozoficznego. Kiedy ma się przemyślany abstrakt pozostała część pisania idzie „płynnie”. Oczywiście, dobrze jest również napisać abstrakt wcześniej, ponieważ będę mógł go skomentować i poradzić ci, co możesz jeszcze dodać lub ująć.

Nie zostawiaj pisania na ostatnią chwilę. Bardzo złym (i po prostu głupim) pomysłem jest pisanie pracy na dwa-trzy dni (czy raczej: noce) przed terminem. Pisanie dobrej pracy z filozofii wymaga sporo przygotowania. Gdy rozważysz daną kwestię i stworzysz abstrakt, wówczas odłóż go na dwa dni, po czym przemyśl jeszcze raz i popraw. I potem pozostaw go na boku przez kolejne dwa-trzy dni i popraw. Najlepiej pokazać przygotowywany abstrakt koleżankom i kolegom z grupy. Zapewniam, że włożony w to czas i wysiłek zwróci się przed sesją.

Drugi krok – jak napisać szkic pracy?

Gdy przemyślałeś już swoją argumentację i abstrakt swojej pracy zacznij pisać cały szkic, który po odpowiednich poprawkach będziesz mógł oddać.

Jakie są zasady pisania szkicu? Przede wszystkim nie staraj się szczególnie o literackie figury – ważne jest, aby pisać prosto i jasno, aby zdania i akapity były krótkie. Używaj słów, których znaczenie rozumiesz i staraj się mówić prościej, o ile tylko jest to możliwe. Problemy które omawiasz, są wystarczająco trudne i głębokie bez pretensjonalnych wyrażeń. Upraszczając - warto pisać tylko w taki sposób, w jaki by się to samo wypowiedziało.

Może ci przyjść do głowy, że profesor prowadzący wykład lub ja wiemy sporo na temat kwestii, którą omawiasz i jest to wystarczający powód, aby opuścić podstawowe sprawy, a o reszcie spraw wypowiadać się niczym ekspert do eksperta. Po pierwsze – ja z pewnością nie mam pojęcia o wielu sprawach; po drugie – istnieje wiele sposobów rozumienia i interpretacji podstawowych spraw, jak i wiele możliwych rozwiązań tego samego problemu; po trzecie – jeśli będziesz pisał jak ekspert do eksperta, to twoja praca nie będzie zrozumiała. Jeśli wydaje ci się, że twoja praca będzie zrozumiała dla przedszkolaków – oznacza to, że osiągasz właściwy poziom jasności.

Co powinien zawierać szkic pracy?

Szkic jest „szkieletem” twojej pracy, często dłuższym niż to, co oddasz w ramach zaliczenia zajęć. Pisząc go należy pamiętać o podstawowych wskazówkach i pisać go tak, jakby miała to być praca „właściwa”.

Po pierwsze – używaj jasnego języka

Podczas zajęć z filozofii spotkasz autorów, których pisma są nieczytelne i po prostu skomplikowane. Tak, masz rację – jest to frustrujące. Dla mnie również. Pamiętaj jednak, że ci autorzy są ważni w filozofii pomimo przyjętego sposobu pisania, a nie ze względu na niego. Proszę, nie naśladuj ich stylu.

Po drugie – łącz myśli tak, aby ich struktura była oczywista

Struktura myśli w twojej pracy powinna być oczywista dla czytelnika – odnajdywanie związków pomiędzy poszczególnymi częściami pracy nie powinno sprawiać wysiłku czytelnikowi twojej pracy (zgadnij o kim mowa!). Jak tego dokonać? Używaj słów-łączników, takich jak „ponieważ”, „po pierwsze”, „po niniejszej argumentacji następuje”, „jednakże”, „z tego wynika, że...”, „mimo to”, „ale”, „w pierwszym/drugim/... przypadku”, „z drugiej strony”, „zatem”.

Ich użycie z pewnością ułatwi czytelnikowi śledzić tok twojej myśli. Pamiętaj, aby używać ich poprawnie – jeśli mówisz „P. Zatem Q”, wówczas stwierdzasz, że P jest dobrym uzasadnieniem dla przyjęcia Q. Obyś miał rację – jeśli nie, czytelnik z pewnością zgłosi wątpliwości :).

W każdym razie nie używaj takich słów jak „bowiem”, „wszak”, „bynajmniej” lub „jednakowoż”, aby twoje myśli wyglądały lepiej niż ich faktyczna treść i argumentacyjna wartość.

Innym sposobem, aby poprawić strukturę twojej pracy jest komunikowanie czytelnikowi dokąd udało ci się dotrzeć i co chcesz zrobić dalej, np.: „zacznę od...”, „zanim wskażę złe strony tego argumentu, chciałabym...”, „te uwagi wskazują na to, że...”, „teraz przejdę do obrony argumentu...”, „dodatkowe uzasadnienie dla tego przekonania możemy znaleźć w...”, „na przykład...”. Takie wyrażenia są jak znaki drogowe, stanowią naprawdę wielką różnicę. Najważniejsze jednak jest to, byś jasno wskazywał, gdzie wyrażasz własne zdanie, a gdzie odwołujesz się do poglądów innych filozofów. Czytelnik nigdy nie może mieć co do tego wątpliwości.

I co najważniejsze – struktura twojej pracy nie będzie dla czytelnika oczywista, jeśli ty sam nie wiesz, jaka ona jest, lub gdy jej po prostu nie ma. Dlatego też – jak widzisz – bardzo ważne jest uprzednie opracowanie abstraktu (i przedstawienie go prowadzącemu zajęcia...).

Po trzecie – zwięzłość i precyzja

Aby napisać dobrą pracę z filozofii musisz zarazem pisać zwięźle i w pełni wyjaśnić, co masz na myśli. Choć wydaje się to prowadzić w przeciwnych kierunkach, to chodzi mi przede wszystkim o to, aby nie pisać o wszystkim, co się wie. Każdy temat, każde zadanie – a zatem także Twój tekst – opisuje konkretny problem lub odpowiada na konkretne pytanie. Coś, co bezpośrednio nie dotyczy tematu, nie powinno znaleźć się w Twojej pracy – krótkiej i zwięzłej. Dlatego upewnij się po skończeniu szkicu, w jakim stopniu to, co w nim się znajduje, dotyczy centralnego tematu pracy.

Zawsze lepiej skupić się na jednym lub dwóch punktach i rozwijać je, niż „pchać” się wszędzie, a potem mieć z tym problemy. Dwie dobrze rozrysowane na mapie ścieżki są o wiele lepsze niż niespenetrowana dżungla. Co najważniejsze – nie sprowadzaj czytelnika na manowce – nawet maksymalnie życzliwy z pewnością zgubi tropy twoich nazbyt zawiłych myśli. Najlepiej zatem wyjaśnić każdą z nich w pełni.

Po czwarte – używaj przykładów

Bardzo dobrym pomysłem jest używanie przykładów. Wiele twierdzeń filozoficznych zostało sformułowanych w sposób abstrakcyjny i trudny do zrozumienia – a przykłady są dobrym sposobem, aby je rozjaśnić.

Przykłady są również użyteczne podczas wyjaśniania pojęć, które grają główną rolę w twojej argumentacji. Musisz zawsze dokładnie opisać, co rozumiesz używając danego pojęcia.

Na przykład pisząc pracę o aborcji stwierdzasz, że „płód jest osobą”. Co oznacza dla ciebie „osoba”? To, czy czytelnicy przyjmą założenie „płód jest osobą” stanowić będzie ogromną różnicę – tak samo twoja praca nad przekonaniem ich do przyjęcia tego założenia. Sam z siebie poniższy argument jest bardzo prosty:

Przesłanka 1 Każdy płód jest osobą.

Przesłanka 2 Zabijanie osób jest złe.

Wniosek: Zabijanie płodów jest złe.

...dlatego, że nie wiemy, co autor ma na myśli nazywając płód „osobą”. W pewnych interpretacjach to, że płód jest „osobą”, jest oczywiste. Ale będzie kontrowersyjne stwierdzenie, że zabijanie osób – w tym ustalonym przez autora znaczeniu – jest zawsze złe. Z tego powodu autor pracy o aborcji musi dokładnie wyjaśnić pojęcie „osoby”.

Po piąte – dokładnie definiuj pojęcia

W przypadku prac z filozofii używanie słów w niezwykły sposób jest zupełnie w porządku – o ile tylko ich użycie będzie dokładnie wyjaśnione. Ważne jednak, aby trzymać się ustaleń w trakcie całej swojej pracy. Przykładowo mówiąc o „platońskiej wizji podmiotu” nie zacznij mówić potem o „platońskiej wizji duszy”, a następnie o „platońskiej wizji umysłu”. Jeśli używasz jakiegoś pojęcia, to nazywaj je tą samą nazwą. W filozofii nawet niewielka zmiana słownika może wskazywać na to, że mówisz o czymś nowym.

Po szóste – nie używaj słów, których nie rozumiesz

Precyzja w mówieniu jest bardzo ważna. Np. „arbitralny” znaczy zupełnie coś innego niż „konwencjonalny”, a „dusza” znaczy coś innego niż „umysł”. Przede wszystkim jednak – nie używaj słów, których nie rozumiesz; po drugie – używaj filozoficznych „technicznych” pojęć tylko wtedy, gdy jest to konieczne. Jeśli już używasz takich pojęć jak „dualizm”, „superweniencja” czy „apokatastaza” – zawsze wyjaśniaj, jak je rozumiesz. Uznaj potencjalnego czytelnika za leniwego, głupiego i z pewnością nie znającego się na temacie.

Po siódme – życzliwie traktuj innych filozofów

Jeśli planujesz omawiać poglądy filozofa X, zacznij od poznania jego argumentacji i głównych założeń (pomoże ci w tym przewodnik lektury filozoficznej).

Następnie zadaj sobie następujące pytania:

• czy argumenty X-a są dobre?
• czy jego założenia są zrozumiałe?
• czy są wiarygodne?
• czy są po prostu dobrymi założeniami? Może potrzebują innych, niezależnych argumentacji, aby były do przyjęcia?

Upewnij się, że rozumiesz dokładnie stanowisko, które omawiasz lub krytykujesz. Studenci tracą mnóstwo czasu na kłótnie z poglądami, których w rzeczywistości nikt nie wyznaje. Pamiętaj, że jedną z podstawowych zasad filozofii jest precyzja. Nie jest właściwe, aby opisywać ogólne idee jakiegoś filozofa – w swojej pracy skup się na tym, aby dokładnie zrozumieć jego argumentację. Opisując swoją interpretację możesz traktować czytelnika jako leniwego i głupiego – nie traktuj jednak w ten sposób filozofa, czy autora, którego poglądy opisujesz. Gdyby był leniwy i głupi – wówczas zgłębianie tego, co miał na myśli, nie miałoby sensu.

Zdania wypowiadane przez filozofów często brzmią prowokacyjnie, a nawet oburzająco, ale gdy pogląd, który im przypisujesz, brzmi bardzo dziwnie, to jest to znak, że należy przemyśleć ich teksty ponownie. Użyj wyobraźni, pomyśl jaki był powód czy motywacja do tego, że filozof wypowiedział takie, a nie inne zdanie.

Po siódme – opisuj jak rozumiesz to, co krytykujesz

Bardzo ważne jest, by wyjaśnić dane stanowisko zanim przejdziesz do krytyki. Jeśli tego nie zrobisz, wówczas czytelnik nie będzie mógł ocenić, czy twoja krytyka jest trafna – dlatego napisz dokładnie o tym, co myślisz o ideach X-a – ale tylko tych, które będą bezpośrednio dotykały omawianego przez ciebie problemu. Co ważne, za każdym razem omawiając poglądy innych należy przedstawić swój własny filozoficzny wkład, omówić który pomysł czy idea należy do ciebie, a który do innego autora.

Po ósme – cytuj, ale oszczędnie

Kiedy dany fragment innego tekstu filozoficznego wydaje ci się być przydatny w budowaniu twojej argumentacji lub gdy któreś zdanie wydatnie pokazuje, że twoja interpretacja jest uprawniona, to warto bezpośrednio cytować te słowa. Jednakże bezpośrednich cytatów należy używać umiarkowanie. Bardzo rzadko istnieje konieczność cytowania więcej niż 2-3 zdań.

O wiele lepiej w przypadku takich „konieczności” będzie parafrazować to, co mówi X, niż wypełniać pracę słowami innych autorów. Parafrazując to, co ktoś napisał, rób to ostrożnie, odwołując się do konkretnej strony tekstu.

Cytaty i parafrazy nie mogą być użyte jako zamiennik twoich wyjaśnień czy argumentacji – za każdym razem musisz skomentować swoimi słowami jak rozumiesz cytowane zdania. Np. jeśli dany cytat zawiera argument, to zrekonstruuj go w prostszych słowach; jeśli przedstawia jakieś założenie, to wyjaśnij co tak naprawdę zakłada. Możesz używać przykładów.

Nie narzucam sposobu konstruowania przypisów – ważne, aby konsekwentnie realizować dany sposób cytowania. O różnych sposobach cytowania można przeczytać tu (przypisy harwardzkie) i tu (przypisy oksfordzkie).

Po dziewiąte - przewiduj zarzuty czytelnika

Podczas pisania pracy poddaj autorefleksji to, co piszesz – spróbuj przewidzieć możliwe kontrargumenty, które może przedstawić prowadzący i staraj się na nie odpowiedzieć. Krytykując filozofów nie myśl, że łatwo przyjmą oni twoją krytykę – pomyśl, co mogą ci zarzucić, w jaki sposób zapobiec tym zarzutom?

Oczywiście, nie obawiaj się autokrytyki – lepiej opisać możliwe słabe strony własnej pracy i przewidywane zarzuty niż mieć nadzieję, że czytelnik o nich nie pomyśli – zapewniam, że to zrobi. Nie ma możliwości, aby z góry odeprzeć całą możliwą krytykę, więc najlepiej skoncentrować się na jednym lub dwóch argumentach, które wydają ci się najsilniejsze.

Co zrobić gdy utkniesz podczas pisania szkicu?

Pamiętaj, że twoja praca nie musi proponować ostatecznego rozwiązania danego problemu, bądź jasnej odpowiedzi na dane pytanie. Wiele wspaniałych prac filozoficznych takich odpowiedzi i rozwiązań nie udziela. Czasami argumentują za potrzebą wyjaśnienia danych pytań lub po prostu stawiają dalsze pytania dotyczące danego problemu. Czasami zaś przedstawiają argumenty za tym, że dane odpowiedzi są za proste, że tak naprawdę nie rozwiązują danego problemu. Takie prace są ważnym i wartościowym wkładem w filozofię.

Będzie dla mnie zupełnie zrozumiałe, jeśli sformułujesz pytania bądź problemy, na które nie będziesz w stanie udzielić satysfakcjonujących odpowiedzi. Bardzo prawdopodobne, że ani ja, ani profesorowie Instytutu Filozofii również jej nie udzielą – dlatego koniec swojej pracy możesz uwieńczyć pytaniami. Ale wyjaśnij cel stawiania takich pytań, uzasadnij, w jaki sposób można kontynuować badanie danych rozwiązań i co czyni dane pytanie ciekawym i ważnym problemem filozoficznym.

Jeśli coś jest dla ciebie niejasne, to nie „przeskakuj” nad tym, ale wyjaśnij dlaczego dana kwestia jest niejasna, zasugeruj kilka różnych dróg rozumienia owej kwestii. Jeśli dwie lub więcej interpretacji, które przedstawiasz, są dla ciebie równie atrakcyjne, nawet po dokładnym ich zbadaniu, to masz prawo nie podejmować co do nich ostatecznej decyzji – wystarczy, że wskażesz mocne i słabe strony każdej z nich i uzasadnisz, że oba stanowiska są równie dobre. I oczywiście nie musisz wyznawać opisywanych poglądów filozoficznych.

Krok trzeci – sprawdź i przepisz szkic

Gdy napiszesz już cały szkic swojej pracy pozostaw go na boku przez dzień lub dwa. Następnie przeczytaj go, sprawdzając każde zdanie po kolei pod względem sensowności i jasności. Sprawdź czy dane zdanie ma związek z poprzednim i następnym. Sprawdź, czy nie powtarzasz tego, co zostało już napisane wcześniej. I tak kilka razy. Upewnij się, że każde zdanie w twoim szkicu jest użyteczne. Usuń wszystkie sformułowania, które nie są potrzebne – nawet jeśli brzmią ładnie i mądrze. W twojej pracy nie powinny się znaleźć żadne miejsca, które nie są w jakiś sposób ważne dla uzasadnienia głównego argumentu.

Jeśli jakieś zdanie nie wydaje ci się dobre, to zapisz je inaczej, wyjaśnij je sobie jeszcze raz. Miej pewność, że zapisane przez ciebie zdania mówią dokładnie to, co chcesz, aby mówiły. Na przykład pisząc „aborcja jest tym samym, co morderstwo” masz na myśli to, że gdy Eligiusz Niewiadomski zamordował prezydenta Narutowicza, to tak samo, gdyby poddał go aborcji? A może masz na myśli coś innego? Być może to, że aborcja jest formą morderstwa. W zwykłej rozmowie (czy nawet podczas dyskusji na zajęciach) ludzie będą oczekiwać, że sam rozumiesz to, co masz na myśli.

Sprawdzając swój szkic pamiętaj o strukturze argumentacji – sprawdź, czy całość twojej pracy jest jasna, czy czytelnik nie zgubi jej głównej tezy, nawet jeśli jest leniwy i głupi. Choć może wydaje ci się to dziwne, warto przedyskutować szkic swojej pracy z innymi studentami z kursu i zebrać uwagi i porady – szczerze zachęcam.

Czy inni rozumieją cel i tezę twojej pracy? Czy poszczególne części szkicu i jego struktura są dla nich jasne? Jeśli nie, to najprawdopodobniej inni czytelnicy też będą zagubieni podczas lektury. Często zdarza się, że twoja praca jest zupełnie jasna dla ciebie, ale dla innych może w ogóle nie mieć sensu. Niestety, w takich przypadkach, musisz na serio rozważyć możliwość napisania szkicu od nowa...

Kwestie poboczne

a) Rozpoczęcie pracy

Nie zaczynaj swojej pracy od retorycznych figur: „Od wieków ludzkość zastanawiała się nad problemem...” albo „Pytanie o... było głównym pytaniem wielu cywilizacji...”. Naprawdę nie ma potrzeby, aby takimi górnolotnymi ogólnikami „podgrzewać” temat twojej pracy. Należy raczej przejść od razu do tematu w pierwszym zdaniu.

b) Gramatyka

Unikaj błędów gramatycznych, stylistycznych czy interpunkcyjnych – nie będą one podlegać ocenie, ale ich nadmierna ilość może świadczyć o tym, że niezbyt starannie sprawdziłeś swoją pracę.

Możesz pisać w pierwszej osobie („uważam, że...”, „sądzę, że...” itp.), szczególnie wtedy, gdy chcesz pokazać czytelnikowi, o czym zamierzasz pisać za chwilę albo jakie twierdzenia formułujesz całkowicie na własną odpowiedzialność.

Nie martw się nadmiernym użyciem słowa „jest” lub „być” - w pracach filozoficznych można ich używać tak często, jak autor zechce.

c) Literatura dodatkowa

Jako prowadzący ćwiczenia staram się podawać dodatkową literaturę dla każdego czytanego przez nas tekstu. Tego rodzaju lektury mają charakter opcjonalny i stanowią jedynie propozycję do niezależnego pogłębienia tematu.

Można, ale nie trzeba z nich korzystać podczas pisania pracy. Twoja praca może, a nawet powinna, dotyczyć jednego tekstu, a najlepiej – jednego argumentu, który znajduje się w jednym z tekstów omawianych przez nas podczas zajęć..

d) Forma pracy

Czy możesz napisać pracę w formie wiersza, dialogu lub opowiadania?

Nie. Dobrze przygotowany filozoficzny dialog czy opowiadanie może być bardzo dobrą formą przekazania filozoficznych treści. Z tego powodu czytamy ich sporo. Ale są to formy, które pisze się niezwykle trudno. Ponadto kuszą autora, aby używał nieprecyzyjnych czy niejasnych metafor. Należy najpierw wyćwiczyć się w zwykłym, najprostszym stylu pisania prac filozoficznych, zanim przejdzie się do trudniejszych form.

e) Długość

Celem jest napisanie pracy we wskazanej przeze mnie długości – np. 5,500-7,000 znaków ze spacjami oznacza, że twoja praca ma mieć więcej niż 5,500 znaków i mniej niż 7,000 znaków ze spacjami. Każdy dobry edytor tekstu pozwoli ci sprawdzić, ile ci jeszcze brakuje do celu albo (o wiele częstsza sytuacja) ile musisz wykreślić. Przesadna długość pracy bądź nadmierna wstrzemięźliwość w pisaniu niewątpliwie wpłynie na ocenę.

Pamiętaj aby zatytułować swoją pracę oraz podpisać się na niej. Mile widziana jest numeracja stron. Praca powinna być przesłana w formacie .pdf do godziny 18:00 do dnia, który wyznaczony został jako termin oddania prac. Niedotrzymanie tego terminu bez naprawdę ważnych powodów może sprawić, że praca nie zostanie przyjęta, a tym samym pod znakiem zapytania stanie zaliczenie zajęć.

Krok czwarty – kryteria oceny

Moja ocena będzie opierała się na trzech podstawowych kryteriach:

• jak dobrze rozumiesz kwestie o których piszesz?
• jak dobre argumenty przedstawiasz?
• czy piszesz jasno, a schemat twojej myśli jest przejrzysty?

Oceniając pracę nie kieruję się własnym poglądem na dany temat, nie oceniam słuszności wniosków czy tez, które formułujesz – oceniam to, czy droga do nich jest poprawna, tj. czy przedstawione uzasadnienia są dobre i rzetelne. Czytając twoją pracę będę zadawał sobie pytania typu:

• czy jasno określasz to, co jest celem twojej pracy? Czy główna teza jest oczywista?
• czy jasno prezentujesz argumenty na rzecz tej właśnie tezy?
• czy struktura twojej pracy jest jasna? Tj. czy wyraźnie oddzielasz część opisową (w której opisujesz dane poglądy), częścią krytyczną (w której krytykujesz dane poglądy) i część pozytywną (w której przedstawiasz własne argumenty)?
• czy język twojej pracy jest czytelny i zrozumiały?
• czy przedstawiasz dobre przykłady? Czy wyjaśniasz najważniejsze pojęcia?
• czy przedstawiasz poglądy innych filozofów życzliwie, ze zrozumieniem i w sposób nieuprzedzony?

Pamiętaj, że zanim oddasz pracę, możesz przesłać mi jej szkic, albo nawet abstrakt, który chętnie przeczytam i skomentuję. Zapewne będzie ci wtedy łatwiej napisać dobrą pracę.

Nie przewiduję możliwości napisania zupełnie nowej pracy, w szczególności pisania na inny temat. Będzie można najwyżej poprawić pracę na ten temat, który został już wcześniej wybrany.

Opr. Karol Wilczyński, kmwilczynski.blogspot.com

Tekst powstał na podstawie:

URL: http://www.jimpryor.net/teaching/guidelines/writing.html

Created and maintained by jim.pryor@nyu.edu

This work licensed under a Creative Commons License